Sprawdzenie jakości połączeń spawanych i lutowanych, ciągłości odlewów i odkuwek, wyrobów obrabianych i surowych wymaga stosowania specjalistycznych metod badawczych. Najbardziej rozpowszechnione są metody nieniszczące, których zastosowanie nie ma negatywnego wpływ na właściwości badanego materiału. Przykładem takiego badania jest m.in. badanie PT, czyli badanie penetracyjne. W przemyśle stosuje się również metody badawcze niszczące, jednak zastosowanie tego typu metody wiąże się z uszkodzeniem lub zniszczeniem badanej próbki.
Na czym polega badanie penetracyjne?
Ta specyficzna metoda badawcza pozwala na wychwycenie ewentualnych pęknięć, nieszczelności, wgłębień, nieciągłości, rys i innych uszkodzeń na powierzchni badanego materiału bez ryzyka jego uszkodzenia. Niestety badanie PT nie daje możliwości wniknięcia w głąb badanej struktury, a zatem z wykorzystaniem tego typu metody badawczej wiążą się spore ograniczenia. Badania PT (penetracyjne) nie sprawdzą się również w przypadku kontroli materiałów porowatych i o złożonych, skomplikowanych kształtach.
Podczas badania penetracyjnego PT na kontrolowaną powierzchnię materiału nanosi się specjalny rodzaj preparatu penetrującego, który wnika we wszelkie szczeliny i nieciągłości. Następnie, już po nałożeniu na badany materiał środka penetrującego, używa się specjalnego wywoływacza. Dzięki temu w sposób wizualny można zauważyć czy badany materiał został wykonany w prawidłowy sposób, czy też na jego powierzchni znajdują się jakiegoś rodzaju rysy lub pęknięcia, które mogą zaważyć na jego wytrzymałości konstrukcyjnej. Metody penetracyjne są niezwykle łatwe do przeprowadzenia i bardzo skuteczne, jeśli chodzi o wykrywanie nieciągłości powierzchniowych na materiałach o niskiej porowatości, na przykład na spawanych elementach stalowych. Co prawda badanie PT jest badaniem brudzącym, ale nie ma ono wpływu na właściwości, przede wszystkim na wytrzymałość konstrukcyjną badanego materiału.
Etapy badania penetracyjnego
Przed przystąpieniem do badania wybranego materiału, jego powierzchnię należy dokładnie oczyścić i odtłuścić. Następnie na badany fragment materiału nanosi się środek penetrujący i po chwili usuwa się jego nadmiar. Kolejny etap to naniesienie wywoływacza – specjalna substancja, która wchodzi w reakcję z substancją penetrującą, uwidaczniając wszelkiego rodzaju nieprawidłowości w strukturze badanego materiału. Po naniesieniu wywoływacza osoba wykonująca badanie dokonuje oględzin materiału przy pomocy nieuzbrojonego oka lub specjalnych narzędzi optycznych. Po zakończeniu badania PT powierzchnię badanego materiału należy umyć.